Άγχος: Μέρος Β'

Στις ποικίλες μορφές εκδήλωσης του άγχους υποβόσκουν πολλά υποσυνείδητα αίτια. Αυτός είναι κι ο λόγος που συχνά τα άτομο αδυνατεί να ανακτήσει τον έλεγχο το φυσικού σώματος του και βιώνει καταστάσεις σοκ.  Το περιβάλλον κι οι συνθήκες που επικρατούν μέσα σ αυτό είναι θα λέγαμε η ‘’κατάλληλη’’ ατμόσφαιρα για να εμφανιστεί το ‘’πρόβλημα’’. Το άγχος είναι απλά το αποτέλεσμα κι όχι η αιτία. Δεν είναι το πρόβλημα είναι το σινιάλο ότι υπάρχει πρόβλημα.

Όταν για παράδειγμα ένα άτομο βιώνει το άγχος της κλειστοφοβίας σαφώς το συναίσθημα αυτό  θα αναδυθεί όταν βρεθεί σε ένα κλειστό χώρο είναι όμως ο κλειστός χώρος που προκαλεί το συναίσθημα ή μήπως μια βαθύτερη ανάγκη

για ελευθερία από περιορισμούς που το άτομο αναζητά εναγωνίως αλλά υποσυνείδητα. Η αίσθηση του ‘’πνιγμού’’ μπορεί να εμφανίζεται σε σωματικά συμπτώματα όταν δυσκολευόμαστε να αναπνεύσουμε ή νιώθουμε ένα σφίξιμο στο στήθος, ωστόσο πολύ πιθανό να έχει τη προέλευση του σε εσωτερικά αίτια και ένας περιορισμένος χώρος επειδή συνδυάζει ανελευθερία και περιορισμό έχει τη δυναμική να  εγείρει συμπτώματα που στην ουσία προκαλούνται από συναισθηματικά προβλήματα διαπροσωπικών σχέσεων ή ανικανοποίητες επιθυμίες παρά από το στενόχωρο περιβάλλον αυτό καθ’ αυτό. Τα τείχη γύρω μας παρόλο που είναι πραγματικά κι αποτελούνται από στερεά υλικά πολλές φορές είναι απλά συμβολικά.

Η αγοραφοβία είναι ένα ακόμη παράδειγμα που θα πρέπει να μας κάνει να αναρωτηθούμε αν το άτομο βίωσε στο παρελθόν ένα τραυματικό γεγονός και η συνεύρεση με μεγάλο πλήθος ανθρώπων  συνειρμικά αναδύει μνήμες φόβου ή αν το άτομο νιώθει ευάλωτο μέσα στο πλήθος για κάποιο άλλο λόγο που σχετίζεται με την αυτοεκτίμηση κι αυτοπεποίθηση του. Εν ολίγοις το εξωτερικό περιβάλλον μπορεί να είναι απλά η κορνίζα που περιβάλει το πρόβλημα και μπορεί να μας δώσει πληροφορίες αλλά μοιάζει σαν την επιφάνεια μιας λίμνης που όταν είναι ήρεμη αντανακλά τις μορφές που καθρεφτίζονται πάνω της κι όταν είναι ταραγμένη αλλοιώνει αυτό που αντανακλά. 

Ωστόσο και στις δυο περιπτώσεις η εξωτερική όψη των πραγμάτων δε μας αφήνει να διακρίνουμε τι συμβαίνει κάτω από την επιφάνεια της λίμνης: στο βυθό της, εκεί που πολύ πιθανόν να αναπαύεται το πρόβλημα κι όταν ο βυθός αναδεύεται προκαλεί ποικίλες κι ανεξέλεγκτες αντιδράσεις.

Παρόλο όμως που είναι προφανές ότι το άγχος δεν είναι η αιτία αλλά το αποτέλεσμα γεννάται άμεσα η ανάγκη να αντιμετωπιστεί πρώτα το ορατό φαινόμενο και στη συνέχεια το αόρατο. Αυτό είναι αυθορμήτως ανθρώπινο κι αποδεκτό. Αν όμως δε θεραπευτεί το αόρατο τότε το ορατό θα συνεχίσει να ταλαιπωρεί το άτομο παίρνοντας διάφορες μορφές.

Το άγχος, ανεξάρτητα από την όποια ορατή εκδήλωση του συνδέεται με την ανάγκη για έλεγχο των ποικίλων καταστάσεων της καθημερινότητας. Συνδέεται επίσης με την ανάγκη επιβεβαίωσης θεμελιωδών πεποιθήσεων, την ανάγκη αποδοχής της προσωπικότητας μας από τους σημαντικούς άλλους, ενίοτε κι ασήμαντους, τη ταύτιση με το αποτέλεσμα μιας προσπάθειας, την ικανοποίηση μικρών ή μεγάλων προσδοκιών. Συνδέεται με μικρές ή μεγάλες φοβίες που υποθετικά θεωρούμε ότι θα μας απειλήσουν σύντομα, με την αναβίωση τραυματικών γεγονότων συνήθως της παιδικής ηλικίας. Ο κοινός παρανομαστής όλων αυτών κατά κύριο λόγο είναι η προσκόλληση, η προσκόλληση με μια επιθυμία που κινδυνεύει να μην ικανοποιηθεί, αλλά που πρέπει, που είναι σημαντικό να ικανοποιηθεί.

Ο άνθρωπος που βιώνει υπερβολικά έντονο άγχος έχει σε υπερθετικό βαθμό υιοθετήσει στη ζωή του τη λέξη ‘’ανάγκη’’, όλα εκείνα τα ‘’πρέπει’’ που δίχως την ικανοποίηση τους νιώθει ευάλωτος κι όχι απαραίτητα με μια δεδομένα ανικανοποίητη προσδοκία αλλά αρκείται και μόνο στην σκέψη της πιθανής ή ενδεχόμενης μη ικανοποίησης.

Το άτομο αυτό δε μπορεί να αναρωτηθεί νοερά με ένα διαφορετικό τρόπο για παράδειγμα  : ‘’Τι θα συμβεί άραγε αν…………’’ . Τουναντίον δηλώνει: ‘’Αν δεν……..τότε θα καταστραφώ ή θα……’’ Εν ολίγοις στο μυαλό του επικρατούν σκέψεις απόλυτες που αποκλείουν κάθε περίπτωση θετικής κατάληξης ή μιας διαφορετικής διαδρομής των πραγμάτων που στο τέλος θα οδηγήσουν σε μια λύση. Οι αρνητικές αυτές σκέψεις παίρνουν τη μορφή δήλωσης κι αυτό είναι ένδειξη αποκρυσταλλωμένων πεποιθήσεων που δεν επιτρέπουν εναλλακτικές σκέψεις.

Επειδή η ταχύτητα των σκέψεων είναι ασύλληπτη κι η μετατροπή τους σε εικόνα εξίσου γρήγορη το αγχωτικό άτομο έχει ήδη ‘’δει’’ το ‘’μοιραίο’’ κι αναπόφευκτο τέλος κάθε γεγονότος στη ζωή του. ‘’Έτσι είναι αν έτσι νομίζει’’.

Συνεπώς ο έλεγχος του νου είναι μια σπουδαία διεργασία στην οποία πρέπει κάθε άνθρωπος να εκπαιδευτεί. Φυσικά δεν αρκεί μόνο αυτό αλλά αυτό είναι από μόνο του ένα μεγάλο βήμα.

Κλείνοντας το δεύτερο μέρος υποσχόμαστε ότι στο τρίτο  θα εισχωρήσουμε σε πρακτικές λύσεις και θα δώσουμε μια φόρμουλα καθημερινής προπόνησης που αν εφαρμοστεί τότε σταδιακά το άτομο θα είναι σε θέση να αποκωδικοποιεί τα φαινόμενα της ζωής του και να διαχειρίζεται τις καταστάσεις ευέλικτα, να προσαρμόζεται όταν οι περιστάσεις το απαιτούν αλλά και να τις αλλάζει όταν οι συνθήκες το ευνοούν. 

Μέχρι τότε μείνετε κάθε στιγμή επάγρυπνοι και συνειδητοί σε ότι συμβαίνει γύρω σας και μέσα σας. Καταγράψτε κάθε αρνητική σκέψη και προσπαθήστε να ανιχνεύσετε τη πηγή της προέλευσης της: Με ποιες πεποιθήσεις συνδέεται; Ποιος είναι υπεύθυνος γι αυτές τις πεποιθήσεις; Πρόκειται για υποβολές άλλων; Για αυθυποβολές; Είναι προϊόν σχολαστικής έρευνας και διασταύρωσης ή απλά για αποδοχή αναμεταδιδόμενων ανακριβών πληροφοριών και φημών;