Συζήτηση τέταρτη: Τα ανθρώπινα σώματα, μέρος πρώτο

Στη σημερινή συζήτηση θα αναλύσουμε τα σώματα που διαθέτει η ανθρώπινη προσωπικότητα. Λέμε ΤΑ κι αυτό ίσως να ξενίζει τους περισσότερους επειδή έχουμε συνηθίσει να αποδεχόμαστε ως πραγματικό κι αληθινό μόνο αυτό που η φυσική όραση μας επιτρέπει να δούμε.
Τα πράγματα όμως δεν είναι ακριβώς έτσι κι αυτό δεν είναι απαραίτητα μεταφυσικό αλλά ένα γεγονός που το αποδέχεται η επιστήμη της ψυχολογίας και μάλιστα σ΄ αυτό στηρίζουν την ύπαρξη τους όλες οι θεραπευτικές προσεγγίσεις.
Άλλωστε κι η Ψυχολογία ως επιστήμη αναφέρεται στη ψυχή-παρόλο που ενδόμυχα υπονοεί τη προσωπικότητα- πράγμα εξ αρχής αόρατο ωστόσο αντικείμενο μελέτης. Συνεπώς το πρόβλημα δεν βρίσκεται στο αόρατο αλλά στο κατά πόσο αυτό κάνει αισθητή τη παρουσία του μέσα από την ενέργεια που αναδύει η δράση του.
Με γνώμονα τα παραπάνω λοιπόν θα κάνουμε  μια μεγάλη συζήτηση για τα τρία βασικά σώματα της ανθρώπινης προσωπικότητας: ένα ορατό, αυτό που όλοι γνωρίζουμε και χρησιμοποιούμε για τις καθημερινές δραστηριότητες μας και δύο αόρατα αλλά εν τούτοις αισθητά: το νοητικό και το συναισθηματικό.

Θα ξεκινήσουμε αυτή την ανάλυση αντίστροφα, κατά κάποιο τρόπο, μιλώντας πρώτα για το νοητικό κατόπιν για το συναισθηματικό και τέλος για το φυσικό στο οποίο καταλήγουν τα αποτελέσματα των δράσεων των δυο άλλων σωμάτων. Το φυσικό σώμα είναι ο τόπος εγγραφής ή ο βωμός των πεσόντων συμβολικά αλλά και κυριολεκτικά ομιλώντας αφού οι δράσεις του νοητικού και του συναισθηματικού σώματος έχουν άμεσο αντίκτυπο στο φυσικό σώμα και για να γίνουμε ακόμη πιο ακριβείς: στο φυσικό σώμα προβάλλεται η ποιότητα των άλλων δυο σωμάτων κι έτσι ανάλογα μ’ αυτήν είτε θα ασθενήσει είτε θα παραμείνει υγιές.
Βέβαια δε μπορούμε να παραλείψουμε ότι κι η κατάσταση του φυσικού σώματος επηρεάζει τα άλλα δυο σώματα για παράδειγμα όταν ασθενήσει από μια κακή διατροφή ή κακή αναπνοή ή  από κάποια μόλυνση ή τραυματισμό πράγματα που δεν προέρχονται από τα άλλα δυο σώματα. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις δημιουργείται μια κατάσταση αμφίδρομη και συνεχής έτσι ώστε τα δυο αόρατα σώματα δεχόμενα τις παρενέργειες του φυσικού όταν ασθενεί επιστρέφουν σ’ αυτό τις εντυπώσεις που λάβανε. Αν αυτές οι εντυπώσεις είναι αρνητικές τότε η κατάσταση του φυσικού σώματος θα επιβαρυνθεί ακόμη περισσότερο αν όμως μετουσιώσουν την  επιρροή της ασθένειας  σε θετική-αισιόδοξη- ενέργεια τότε το φυσικό σώμα θα ευεργετηθεί κι η ίαση του θα επισπευσθεί. Θα λέγαμε ότι τα τρία σώματα λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία κι αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό αφού είναι άρρηκτα συνδεδεμένα.
Ας ξεκινήσουμε όμως τη συζήτηση μας από το νοητικό σώμα. Ανεξάρτητα απ το αν το φανταστούμε ως ένα ολόγραμμα πανομοιότυπο του φυσικού ή όχι  αυτό που έχει σημασία είναι ότι αποτελεί μια βάση διεργασιών που δημιουργεί δεδομένα τα οποία διαμορφώνουν και καθορίζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά ενώ ταυτόχρονα παράγουν ενέργεια την οποία την αντιλαμβανόμαστε ως συναίσθημα και μ’ αυτό τον τρόπο δομούν το συναισθηματικό σώμα.
Το νοητικό σώμα χρησιμοποιεί τα δυο ημισφαίρια του εγκεφάλου το αριστερό και το δεξί τα οποία επικοινωνούν μεταξύ τους με το μεσολόβιο. Αυτή η χρήση σπάνια είναι ισορροπημένη ή ορθολογιστική με αποτέλεσμα άλλοτε να επικρατεί επί το πλείστον  η λογική-αριστερό ημισφαίριο- κι άλλοτε να υπερβάλει η φαντασία-δεξί ημισφαίριο.
Στο νοητικό σώμα εδράζουν οι σκέψεις, οι πεποιθήσεις, οι αξίες, οι ιδέες που έχει η προσωπικότητα του ανθρώπου και με βάση αυτές διαμορφώνει τη ποιότητα των δράσεων της.
Τα εύλογα  ερωτήματα που προκύπτουν στο συγκεκριμένο σημείο είναι τα εξής: με ποιο τρόπο διαμορφώνεται αυτή η βάση δεδομένων που μορφοποιεί το νοητικό σώμα; Με τη σκέψη; Κι είναι αυτή η σκέψη κάτω από τον απόλυτο έλεγχο του ανθρώπου; Με τη μάθηση; Κι είναι αυτή η μάθηση κάτω από τον απόλυτο έλεγχο του ανθρώπου; Μήπως με άλλους μηχανισμούς; Για παράδειγμα επιβράβευσης ή τιμωρίας;
Για να απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι η μάθηση,  η διαπαιδαγώγηση, η κοινωνικοποίηση εν ολίγοις ξεκινά σε μια τόσο πρώιμη ηλικία που ακόμη το άτομο δεν είναι σε θέση να επεξεργαστεί τις πληροφορίες που δέχεται ούτε να τις διασταυρώσει. Έτσι είναι πολύ πιθανό να τις απορροφήσει μηχανικά και να τις αποδεχτεί εκ προοιμίου ως αληθινές. Σ’ αυτή τη περίπτωση το νοητικό σώμα αποκτά μια βάση δεδομένων από εξωτερικές πηγές οι οποίες είναι ενδεδυμένες με κύρος, με λίγα λόγια προέρχονται από τους σημαντικούς Άλλους του περίγυρου μας. Σ’ αυτό το κρίσιμο στάδιο η προσωπικότητα του ανθρώπου πολλές φορές είναι δύσκολο να επιστρέψει για να κατανοήσει τι συνέβη. Ως αποτέλεσμα αυτής της ‘’λήθης’’ πολλές πληροφορίες-δεδομένα καταλήγουν σε ένα αρχείο που ανάλογα με τη δυνατότητα πρόσβασης που έχουμε σ’ αυτό το αποκαλούμε υποσυνείδητο ή ασυνείδητο. Φυσικά όσο το άτομο μεγαλώνει κι αποκτά δυνατότητα επεξεργασίας των πληροφοριών που δέχεται θα υπάρχει και τμήμα συνειδητό αλλά κι αυτό υπό αίρεση γιατί πολλοί άνθρωποι δεν επεξεργάζονται τις πληροφορίες και τα ερεθίσματα που δέχονται ανεξάρτητα από την ηλικία τους.

Προσέξτε τώρα ένα άλλο κρίσιμο σημείο: αν ένα άτομο έχει μια συγκεκριμένη πεποίθηση για παράδειγμα ότι όλοι οι φίλοι του είναι τόσο καλοί κι αγαθοί όσο το ίδιο. Τι θα συμβεί αν αυτή η πεποίθηση διαψευστεί από ένα γεγονός μέσα στη καθημερινότητα των διαπροσωπικών σχέσεων; Τα ασύμβατο της πραγματικής δράσης με την πεποίθηση που είχε εδραιωθεί στο νοητικό σώμα θα προκαλέσει μια σύγκρουση η ένταση της οποίας είναι σχετική κι εξαρτάται από τη ευαλωτότητα της προσωπικότητας, την αξία που δίνει αυτή στις διαπροσωπικές σχέσεις αλλά και στην συγκεκριμένη πεποίθηση και φυσικά την αξία προς το συγκεκριμένο πρόσωπο που εξ αιτίας του προκλήθηκε η εν λόγω σύγκρουση.
Η σύγκρουση αυτή ως αποτέλεσμα θα έχει τη παραγωγή μιας ενέργειας που θα βιωθεί ως συναίσθημα. Εδώ αγγίζουμε το επόμενο αόρατο ενεργειακό σώμα το οποίο δονείται τώρα κάτω από την ποιότητα της ενέργειας που παρήγαγε η παραπάνω σύγκρουση.  Εν είδη ντόμινο η συναισθηματική ενέργεια θα μεταβιβαστεί στο φυσικό σώμα πάνω στο οποίο θα εκφράσει τη ποιότητα της. Θα δούμε δηλαδή εμείς ως τρίτοι παρατηρητές, κυρίως μιας και το ίδιο το άτομο παρασυρμένο από την δυναμική της ενέργειας δεν αντιλαμβάνεται αμέσως τη συμπεριφορά του φυσικού σώματος, έναν χρωματισμό, μια ή πολλές μηχανικές κινήσεις του φυσικού σώματος που τη στιγμή εκείνη-τουλάχιστον- δρα ανεξέλεγκτο αφού ο έλεγχος έχει εκχωρηθεί αθέλητα στην ενέργεια του συναισθήματος που έχει καταλάβει το κινητικό μέρος του σώματος αλλά κατ’ επέκταση  και το γνωστικό. Η δράση του φυσικού σώματος που έχει ‘’καταληφθεί’’ από το συναίσθημα θα είναι όμοιας ποιότητας με τη σκέψη που παρήγαγε το συναίσθημα. Αν η σκέψη εμπεριέχει θυμό μπορεί να γίνει επιθετική, αν εμπεριέχει θλίψη μπορεί να γίνει αυτοκαταστροφική κι ούτω καθεξής. Σημειώστε εδώ ότι σε περίπτωση λάγνας σκέψης το συναίσθημα καταλαμβάνει και το σεξουαλικό κέντρο της προσωπικότητας και τότε η δράση του φυσικού σώματος θα είναι ανάλογη και πάντα προς ικανοποίηση της επιθυμίας που κατέλαβε τη σκέψη.
Προσέξτε τώρα λίγο : το συναίσθημα ως δυναμική ενέργεια που παράχθηκε από την σύγκρουση που προαναφέραμε ναι μεν εκβάλει, θα λέγαμε, στο φυσικό ωστόσο μεταβιβάζει όμως μεγάλο μέρος της δύναμης της και στο  νοητικό-γνωστικό τμήμα- με αποτέλεσμα να κυριαρχεί σ’ αυτό και να θολώνει τη διαύγεια της σκέψης. Εδώ φαίνεται ξεκάθαρα ότι τα σώματα λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία. Η ανθρώπινη προσωπικότητα που δεν έχει τον έλεγχο αφ’ εαυτού της μοιάζει να ταλαντεύεται σαν εκκρεμές δεξιά κι αριστερά ανάλογα με τις ορέξεις των σκέψεων-συναισθημάτων που παράγονται κάθε στιγμή.
Αντιλαμβάνεστε τώρα πόσο σημαντικό είναι να επαναπροσδιορίσουμε τα στοιχεία που δομούν το νοητικό μας σώμα και να χρησιμοποιούμε το εργαλείο της σκέψης με σύνεση και πειθαρχία. Να γίνουμε οι Ηνίοχοι και όχι τα Άλογα.
Να φανταζόμαστε όταν επιθυμούμε να εμπνευστούμε για να δημιουργήσουμε, αντλώντας έτσι από την άπειρη κι αστείρευτη δεξαμενή των ιδεών-του Πλάτωνα- όλες τις πιθανές μορφές της πραγματικότητας που είναι ήδη υπαρκτές στο νοητό πεδίο. Αλλά να μην φανταζόμαστε ονειροπολώντας στο παρελθόν ή στο μέλλον αφημένοι από επιθυμίες που ενέχουν παράπονο κι αγωνία. Αν συμβαίνει έτσι τότε ο δημιουργικός οραματισμός χάνει την αξία του και γίνεται κινούμενη άμμος.
Να χρησιμοποιούμε τη λογική ορθά κι όχι στείρα: η ορθή λογική βασίζεται σε διασταυρωμένα στοιχεία και κάνει χρήση προς όφελος της ηθικής αλλά και πρακτικής ζωής.
Ένα κι ένα κάνουν δύο σύμφωνα με την λογική αλλά επίσης ένα κι ένα κάνουν τρία αν το ένα είναι θηλυκό και το άλλο είναι αρσενικό κι αυτό είναι συνδυασμός δημιουργικής φαντασίας και παραγωγικής λογικής.
Αρκετά για σήμερα. Θα συνεχίσουμε την ανάλυση στην επόμενη συνάντηση και τώρα θα περάσουμε να συζητήσουμε απορίες κι ερωτήματα που υπάρχουν για όσα ακούστηκαν ως τώρα.